جهان مدرن

سرطان تخمدان چیست؟

سرطان تخمدان در تخمدان ها آغاز می شود که دو عضو بادامی شکل در دو طرف رحم هستند. تخمدان ها هورمون های زنانه استروژن و پروژسترون را تولید می کنند و در طول سال هایی که زن قدرت باروری دارد، تخمک تولید می کنند (از زمان اولین پریود زن تا زمان یائسه شدن).

طبق آمار منتشره، در سال 2009 حدود 21550 مورد سرطان تخمدان در آمریکا دیده شده است. اگر سرطان پوست را در نظر نگیریم، سرطان تخمدان هشتمین سرطان شایع در بین زنان است.

انواع سرطان تخمدان

بیش از 30 نوع سرطان تخمدان وجود دارد. این انواع به سه گروه تقسیم می شوند، براین اساس که در کجای تخمدان شروع شده اند :

سرطان مخاطی تخمدان : این سرطان در لایه ای از یاخته ها آغاز می شود که تخمدان و کل شکم را می پوشاند. این متداول ترین نوع سرطان تخمدان است و حدود 90 درصد از همه موارد را دربرمی گیرد.

سرطان تخمدان یاخته های مولد تخمک : این سرطان در یاخته های مولد تخمک واقع در تخمدان آغاز می شود. دختران نوجوان و زنان کمتر از 20 سال، ممکنست چنین سرطانی داشته باشند.

سرطان تخمدان بافت پیوندی بین تخمدان ها : این سرطان در بافت ارتباطی بین تخمدان ها بوجود می آید که هورمون های جنسی زنانه را نیز تولید می کند.

همه این سه نوع سرطان تخمدان ممکنست به دیگر بخش های بدن نیز سرایت کند.

 

عوامل ابتلاء به سرطان تخمدان

دلایل واقعی ایجاد سرطان تخمدان ناشناخته است. اگر زنی یک یا چند عامل از عوامل احتمال بوجود آمدن سرطان تخمدان را داشته باشد، ممکنست احتمال ابتلاء به سرطان تخمدان در او افزایش یابد. اما داشتن این عوامل بدان معنی نیست که شما مبتلاء به این بیماری خواهید شد.

اگر نگران سرطان تخمدان هستید و یا در خانواده شما سابقه این بیماری وجود دارد، با پزشک در مورد آزمایش ژنتیکی و دیگر کارهایی که می تواند ریسک بیماری را کاهش دهد، صحبت کنید.

• سن- دو سوم از موارد سرطان تخمدان، در سن 55 سالگی و یا بیشتر از این سن تشخیص داده می شود.

• سابقه خانوادگی- زنانی که مادر، خواهر، مادر بزرگ یا خاله آنها سرطان تخمدان داشته باشند، احتمال بیشتری برای ابتلاء به این سرطان دارند.

• جهش ژنتیکی : زنانی که سرطان تخمدان دارند، یکی از دو ژن آنها که ژن 1 سرطان سینه (BRCA1) و ژن 2 سرطان سینه (BRCA2) نام دارد، جهش ژنتیکی داشته است. زنان با جهش ژنی BRCA1 ، 35 تا 70 درصد احتمال ابتلاء به سرطان تخمدان دارند. زنان با جهش ژنی BRCA2 ،10 تا 30 درصد احتمال ابتلاء به سرطان تخمدان دارند. اما بیشتر زنانی که دارای این بیماری هستند، جهش ژنی ندارند. شما می توانید در مورد هر دو ژن BRCA با متخصص ژنتیک مشورت کنید.

• سرطان سینه، Colorectal یا درون رحمی- زنانی که در مورد آنها یکی از این سرطان ها تشخیص داده شده است، احتمال بیشتری برای ابتلاء به سرطان تخمدان دارند.

• وضعیت تولد بچه ها - زنانی که به ویژه در سن پیش از 30 سالگی حداقل یک بچه به دنیا آورده اند، احتمال کم تری برای ابتلاء به سرطان تخمدان دارند. با داشتن بچه های بیشتر، احتمال ابتلاء به این سرطان کاهش می یابد. زنانی که به بچه های خود شیر می دهند نیز کم تر ممکنست دچار این بیماری شوند.

• چاقی- زنان دارای BMI از 30 سالگی یا بیشتر، ممکنست احتمال بیشتری برای ابتلاء به سرطان تخمدان داشته باشند.

بعضی از مطالعات بیان می کنند که ارتباطی بین درمان با جایگزینی هورمون (HRT) و سرطان تخمدان وجود دارد. این خطر برای زنانی وجود دارد که بیش از 5 سال استروژن مصرف کرده اند اما پژوهش های بیشتری لازمست که ارتباط بین HRT و سرطان تخمدان را تائید کند.

توجه: هر چیزی که احتمال ابتلاء به یک بیماری را افزایش می دهد، عاملی برای احتمال ابتلاء نامیده می شود. دارا بودن عوامل احتمال ابتلاء به سرطان بدین معنی نیست که شما حتما دچار این بیماری خواهید شد و نداشتن این عوامل بدان معنی نیست که شما به هیچ وجه دچار این بیماری نخواهید شد. اگر فکر می کنید که احتمال ابتلاء به این بیماری را دارید، آن را با پزشک خودتان در میان بگذارید.

 

نشانه های سرطان تخمدان

نشانه های سرطان تخمدان کدامند؟

در بیشتر موارد، نشانه های سرطان تخمدان در مراحل اولیه بیماری پدیدار نمی شوند. در نتیجه سرطان تخمدان بیشتر در مراحل پیشرفته بیماری است که تشخیص داده می شود.

چون هیچ تست غربال گیری روتینی در مورد سرطان تخمدان وجود ندارد، زنانی که سابقه سرطان تخمدان در خانواده آنها وجود دارد و یا عوامل ابتلاء به این بیماری را دارند، باید درباره آزمایش ژنتیکی و دیگر روش هایی که می تواند احتمال ابتلاء آنها را به سرطان کم کند و یا تحت نظارت داشته باشد، با پزشک خود صحبت کنند. مراقبت های لازم توسط متخصص زنان و معاینات سالیانه لگن، بهترین روش غربال گیری می باشند که اخیرا در دسترس قرار گرفته اند.

علائم هشدار دهنده سرطان تخمدان

نشانه های سرطان تخمدان ممکنست در هر زنی متفاوت باشد و هر یک از این نشانه ها ممکنست در اثر موارد خوش خیم هم ایجاد شود. بعلت آنکه تخمدان ها در نزدیکی مثانه و امعاء و احشاء می باشد، نشانه های مربوط به روده و معده هم ممکنست دیده شود.

نشانه های متداول سرطان تخمدان اینها هستند :

• نفخ شکم مداوم، سوء هاضمه و یا تهوع

• تغییرات در اشتها که اغلب به صورت کاهش اشتها و یا احساس زودتر سیر شدن می باشد

• احساس فشار در لگن یا قسمت پایینی پشت

• ادرار کردن با دفعات بیش از پیش

• تغییرات در تعداد دفعات اجابت مزاج

• افزایش قطر شکم

• احساس خستگی و نداشتن انرژی

آگاهی از اینکه بدن شما چه حسی دارد و توجه به نشانه هایی که هفته ها ادامه دارد، می تواند شما را به این فکر بیندازد که پیش پزشک بروید. بسیاری از این نشانه ها مانند نفخ شکم، ممکنست موردی مربوط به سیستم گوارش را مطرح کند. در مورد اینکه آیا تخمدان شما می تواند این مشکل را ایجاد کرده باشد یا نه، با پزشک خودتان صحبت کنید.

توجه : احتمال دارد که این نشانه ها در اثر شرایط دیگر و یا ناشی از انواع دیگر سرطان باشد. اگر این نشانه ها ادامه دار باشد، بهتر است که برای تشخیص دقیق، با یک متخصص مشورت کنید.

 

تشخیص سرطان تخمدان

درباره تشخیص سرطان تخمدان

در خلال اولین ملاقات، شما تحت معاینه ای قرار می گیرید مبنی بر اینکه آیا سرطان تخمدان به غدد لنفاوی یا دیگر بخش های بدن سرایت کرده است و یا نه.

در خلال درمان، از تصویربرداری و آزمایش استفاده می شود تا معلوم شود که تخمدان ها چه واکنشی از خود نشان می دهند. اگر سرطان در برابر معالجات از خود مقاومت نشان دهد، طرح درمانی اصلاح خواهد گردید و یا از درمان متفاوتی استفاده خواهد شد.

تشخیص سرطان تخمدان چگونه انجام می شود؟

سرطان تخمدان معمولا در مراحل اولیه، نشانه ای از خود بروز نمی دهد. در واقع این بیماری وقتی می تواند ردیابی شود که گسترش پیدا کرده و یک توده لگنی پیدا شده باشد. تست های زیر اولین گام ها در تشخیص سرطان تخمدان می باشند :

• معاینه لگن : ممکنست که پزشک، شکم و منطقه لگن را از بابت برآمدگی ها و یا فرورفتگی ها معاینه کند، مواردی که با تصویربرداری، با جزئیات بیشتری نشان داده می شود.

• تست CA-125 : پزشک این آزمایش خون را انجام می دهد تا میزان پروتیئنی را که CA-125 نام دارد، اندازه گیری کند. مقادیر زیاد CA-125 ممکنست نشانگر سرطان تخمدان باشد و یا ممکنست مشکلات با جدیت کمتری را نشان دهد، از قبیل آماس درون رحمی در داخل شکم. گاهی این تست با دیگر روش های غربال گیری ترکیب می شود.

اندازه گیری میزان CA-125 در خلال درمان ادامه پیدا می کند تا معلوم شود که بدن شما چگونه به معالجات واکنش نشان می دهد. اگر نتایج تست نشان دهد که میزان پروتیئن در خون در حال افزایش است، تست های بیشتری انجام می شود و نیز برنامه درمانی شما تغییر خواهد کرد.

تست های تصویر برداری و تشخیص سرطان تخمدان

از ابزارهای تصویربرداری برای تائید این موضوع استفاده می شود که آیا توده لگنی وجود دارد و آیا به ماورای تخمدان ها سرایت کرده است یا نه :

• ماوراء صوت

• سی تی اسکن

• PET/CT

• MRI

ماوراء صوت - این فناوری تصویرداری، از امواج صوتی برای ایجاد تصویر اعضاء داخلی از جمله تخمدان ها استفاده می کند. صوتی که تومورها تولید می کنند، با صوت ناشی از بافت های سالم متفاوت است که این کمک می کند تومور تخمدان شناسایی شود. از ماوراء صوت واژن برای سنجش افزایش میزان جریان خون به تخمدان ها استفاده می شود که شاخص دیگری برای بافت سرطانی می باشد.

سی تی اسکن - این ابزار تصویرداری، یکی از بهترین ابزارهای موجود است. سی تی اسکن، یک تصویر دقیق سه بعدی از تخمدان ها و شکم را نشان می دهد. پس از آنکه معاینه بدنی و ماوراء صوت انجام شد، از سی تی اسکن برای تعیین محل تومور در پیش از انجام جراحی استفاده می شود. همچنین از سی تی اسکن برای تعیین سایز تومور استفاده می شود و اینکه چه اعضاء دیگری ممکنست تحت تاثیر بیماری قرار گرفته باشند و آیا غدد لنفاوی بزرگ تر از حد عادی شده اند یا نه.

دانستن میزان گستردگی بیماری، به قاعده بندی طرح درمانی درست در پیش از انجام جراحی کمک می کند.

PET/CT (انتشار ذرات پوزیترون- تصویربرداری کامپیوتری) - این فناوری نشان می دهد که چیزی در سطح سلولی در حال رخ دادن در بدن می باشد و این پیش از آنست که هیچ گونه توموری وجود داشته باشد. از این روش برای بررسی در مورد میزان CA-125 به عنوان یک نقطه مشکوک در سی تی اسکن استفاده می شود تا تعیین شود که آیا فعالیت سرطانی در تخمدان ها و یا جای دیگری از بدن در حال انجام است یا نه.

MRI (تصویربرداری با تشدید مغناطیسی) – این تکنیک تصویربرداری از امواج مغناطیسی برای تهیه تصویر برشی دقیق از تخمدان ها و بافت های پیرامونی بهره می گیرد. روش MRI قدرت تشخیص بافت های نرم را به میزان بیشتری دارد تا سی تی اسکن و این به ویژه در ردیابی تومورها در دیگر بخش های بدن مفید است.

تومور شناسی توسط متخصص بیماری های زنان

پس از اینکه این تست ها انجام شد، عمل جراحی اغلب نخستین گام در تشخیص و درمان سرطان تخمدان می باشد. در بیشتر موارد، زن بیمار برای برداشتن توده سرطانی و تشخیص درست سرطان، زیر عمل جراحی قرار می گیرد. تومور شناس بیماری های زنان، این جراحی ها را انجام می دهد و در خلال معالجات سرطان تخمدان از بیمار مراقبت می کند.

 

مرحله بندی سرطان تخمدان

مرحله بندی، سیستمی است که میزان گستردگی سرطان را در بدن تشریح می کند. تعدادی تست های تشخیص برای مرحله بندی سرطان تخمدان و تعیین بهترین معالجه وجود دارد.

مرحله بندی در خلال جراحی انجام می شود و معمولا نیاز به برداشتن غدد لنفاوی، نمونه هایی از بافت دیافراگم و دیگر اندام های درون شکم و نیز مایع داخل شکم دارد.

متخصص مربوطه سرطان را برحسب اینکه چگونه در بدن گسترش یافته است، طبقه بندی می کند که این شامل موارد زیر است :

• موقعیت تومور اصلی

• سایز تومورها و تعداد آنها

• آیا سرطان به غدد لنفاوی سرایت کرده است

• ظاهر یاخته ها در زیر میکروسکوپ

• آیا سرطان به دیگر بخش های بدن سرایت کرده است

چگونگی مرحله بندی پیشرفت سرطان تخمدان

مرحله بندی سرطان تخمدان با استفاده از سیستم TNM انجام می شود :

• تومور (T) سایز تومور اصلی را نشان می دهد

• غده لنفاوی (N) نشان می دهد که آیا سرطان در غدد لنفاوی وجود دارد و یا نه

• گسترش (M) نشان می دهد که آیا سرطان به دیگر بخش های بدن به ویژه کبد، استخوان یا مغز سرایت کرده است یا نه

T، N و M ، درجه بندی ارزیابی شده و یا مرحله کلی ارزیابی را نشان می دهد. د.

مرحله بندی پیشرفت سرطان تخمدان

مرحله I- سرطان به یک یا هر دو تخمدان محدود می شود

مرحله IA- سرطان به یک تخمدان محدود می شود. هیچ گونه یاخته های سرطانی در سطح تخمدان و یا در لگن یا شکم وجود ندارد.

مرحله IB- سرطان در هر دو تخمدان وجود دارد اما یاخته های سرطانی در سطح تخمدان و یا در لگن یا شکم وجود ندارد.

مرحله IC- سرطان در یک یا هر دو تخمدان وجود دارد. همچنین یاخته های سرطانی در سطح یکی از دو تخمدان وجود دارد؛ یک تومور دیده می شود و یا اینکه یاخته های سرطانی در نمونه های مایعی که از شکم برداشته می شود، وجود دارد.

مرحله II- سرطان از تخمدان به اندام های درون لگن از قبیل لوله های فالوپ و یا رحم سرایت کرده است.

مرحله IIA- سرطان در یک یا هر دو تخمدان وجود دارد و به رحم یا لوله های فالوپ سرایت کرده است. هیچ گونه یاخته های سرطانی در شکم وجود ندارد.

مرحله IIB- سرطان در یک یا هر دو تخمدان وجود دارد و به اندام های داخل لگن از قبیل مثانه، روده بزرگ و مقعد سرایت کرده است.

مرحله IIC- سرطان در یک یا هر دو تخمدان وجود دارد و به اندام های داخل لگن سرایت کرده است و نیز در نمونه های مایع که از داخل شکم برداشته می شود، پیدا می شود.

مرحله III- سرطان از تخمدان به شکم و یا غدد لنفاوی مجاور سرایت کرده است.

مرحله IIIA- سرطان در یک یا هر دو تخمدان وجود دارد و یاخته های سرطانی در مقیاس میکروسکوپی در مایع شکمی وجود دارد.

مرحله IIIB- سرطان در یک یا هر دو تخمدان وجود دارد و یاخته های سرطانی در تومورهای کوچک تر از 2 سانتیمتر در جداره داخلی شکم وجود دارد.

مرحله IIIC- سرطان در یک یا هر دو تخمدان وجود دارد و یاخته های سرطانی در تومورهای بزرگ تر از 2 سانتیمتر در جداره داخلی شکم و یا غدد لنفاوی مجاور وجود دارد.

مرحله IV- سرطان از تخمدان به بخش های دورتر بدن از جمله کبد و یا شش ها سرایت کرده است.